Co to jest dializa nerek i na czym polega?

Dializa nerek to proces oczyszczania toksycznych substancji znajdujących się we krwi, takich jak produkty przemiany materii i wody przy użyciu sztucznej błony półprzepuszczalnej. Dializę wykonuje się u osób, których nerki przestały pracować wydajnie na skutek procesów chorobowych. Wśród najbardziej popularnych rodzajów zabiegów wyróżnia się dwa rodzaje dializ: hemodializę przy użyciu tak zwanej „stacji dializ” znajdującej się w placówce medycznej, która filtruje krew pacjenta na zewnątrz jego organizmu oraz dializę otrzewnową, która przebiega w jamie brzusznej pacjenta i którą można samemu przeprowadzić w warunkach domowych.

Jak wygląda dializa nerek?

Podczas zabiegu hemodializy krew zostaje wielokrotnie przepompowana na zewnątrz ciała do dializatora, gdzie jest oczyszczana. Zabieg wykonywany jest w placówkach medycznych wyposażonych w stacje dializ. Warunkiem prawidłowego wykonania zabiegu jest odpowiedni przepływ krwi przez naczynie, do którego podłącza się dreny dializatora (co najmniej 200–300 ml/min lub więcej). Dostępem do dializy może być cewnik naczyniowy lub wytworzona przetoka tętniczo-żylna (połączenie między tętnicą a żyłą, dzięki któremu zwiększa się przepływ krwi w żyle).

W dializie otrzewnowej (DO) płyn dializacyjny wprowadzany jest do jamy brzusznej, a oczyszczana jest krew przepuszczana przez naczynia otrzewnej. Otrzewna to naturalna błona okrywająca narządy jamy brzusznej, którą wykorzystuje się jako błonę filtracyjną. Wprowadzony za pomocą cewnika płyn zawierający produkty przemiany materii zostaje ewakuowany do specjalnego worka, podłączanego do ujścia cewnika.

Jak długo trwa dializa nerek?

Dializa nerek przy użyciu metody hemodializy trwa od trzech do pięciu godzin i należy ją powtarzać trzy razy w tygodniu. Łącznie daje to nawet piętnaście godzin dializowania tygodniowo. Jeśli chodzi o dializę otrzewnową to wykonuje się ją w warunkach domowych wykorzystując dwie metody: ciągłej ambulatoryjnej dializy otrzewnowej (CADO) oraz nieco później – automatycznej dializy otrzewnowej (ADO). W przypadku pierwszej z nich pacjent samodzielnie wykonuje wymianę płynu dializacyjnego 4 razy na dobę (z przerwą na sen). Automatyczna dializa otrzewnowa jest wykonywana samoistnie w nocy i nie wymaga dodatkowych działań w ciągu dnia.

Kiedy dializa nerek jest wskazana?

Kiedy choroba nerek już się rozpocznie, możliwe jest jej dalsze nasilanie się w czasie, ale proces ten może trwać wiele lat. W momencie, gdy niewydolność nerek jest tak zaawansowana, że zagraża śmiercią w przypadku braku odpowiedniego leczenia nazywamy ją schyłkową niewydolnością nerek. Oznacza to, że jedynym ratunkiem dla pacjenta jest przeprowadzenie dializy nerek lub przeszczepu.

Wyróżniamy trzy stadia niewydolności nerek:

• Ostre uszkodzenie nerek

  Gwałtowne pogorszenie się czynności nerek, spowodowane najczęściej nagłym uszkodzeniem lub zatruciem. Choroba ta jest zazwyczaj odwracalna (w ciągu kilku tygodni), o ile leczenie rozpoczęto odpowiednio szybko.

• Przewlekła choroba nerek

  Stopniowa utrata funkcji nerek spowodowana długotrwałą chorobą. Jest częstszą postacią niewydolności i – chociaż nie może ulec „odwróceniu” – może być leczona. Przewlekła choroba nerek zazwyczaj prowadzi do schyłkowej niewydolności nerek.

• Schyłkowa niewydolność nerek

  Stan, w którym nerki przestały działać, albo pozostały tylko „resztki” tej czynności. Ten etap choroby oznacza, że aby pacjent mógł nadal żyć, musi rozpocząć dializy lub otrzymać przeszczep nerki.

Jak długo można żyć po dializie nerek?

Jak wykonać dializę samodzielnie w domu?

Metoda dializy otrzewnowej (DO) pozwala samodzielnie wykonać niezbędne czynności bez uciążliwych podróży do szpitala. Pacjenci stosujący ciągłą ambulatoryjną dializę otrzewnową dokonują wymiany płynu dializacyjnego ręcznie, średnio 4 razy na dobę (w ciągu dnia co 4-5 godzin, z przerwą nocną ok. 8 godzin). Proces usuwania toksyn mocznicowych, nadmiaru płynów i elektrolitów odbywa się w sposób ciągły co naśladuje działanie nerek, które również pracują nieustannie. Stosowany w CADO płyn dializacyjny znajduje się w workach z tworzywa sztucznego. Zestaw zawiera worek ze świeżym płynem dializacyjnym, pusty worek na płyn wypuszczany z jamy otrzewnowej, na stałe połączone drenami.

Automatyczna dializa otrzewnowa jest odmianą dializy, w której wymiany płynu dializacyjnego wykonywane są przez specjalne urządzenie nazywane cyklerem. Cykler ogrzewa płyn dializacyjny i w zaprogramowanych odstępach czasu podaje go do jamy otrzewnej (po uprzednim odciągnięciu płynu zużytego). Aparat zazwyczaj podłączany jest na noc i pracuje podczas snu pacjenta co znacznie podnosi komfort życia pacjenta, który w ciągu dnia zazwyczaj nie musi już wykonywać żadnych wymian. Ta metoda dializoterapii jest szczególnie polecana dzieciom, gdyż umożliwia lepszy rozwój psychosocjalny i zapewnia rodzicom pełen nadzór nad procesem leczenia.

Co wybrać: hemodializę czy dializę otrzewnową?

Obie metody są jednakowo skuteczne. Hemodializa jest wykonywana w stacji dializ trzy razy w tygodniu. Każdy zabieg trwa od 3 do 5 godzin. Dializa otrzewnowa jest w założeniu ciągłą formą leczenia i wykonuje się ją codziennie. W przypadku tej metody odpowiednio przeszkolony pacjent dializuje się sam w domu. U większości pacjentów możliwe jest zastosowanie każdej z wymienionych metod. Wielu pacjentów z przewlekła chorobą nerek jest leczonych w ciągu swojego życia więcej niż jedną metodą leczenia nerkozastępczego.